DNA (Deoksiribo Nükleik Asit), Televizyonlarda veya İnternet üzerinde sık duyduğumuz bu molekülün ne işe yaradığını ve nasıl bir şey olduğunu merak ediyor musunuz?
Cevabınız evet ise bir hikaye ile konuya başlayalım!
Fındıktan Çıkan Dinozor!
Bünyamin, hayal kurmayı seven sevecen bir çocuktu. Bir gün yine bu şekilde hayal kurarak yürüyor gelecekte bilim adamı olursa ne tür icatların peşinden koşacağını düşünüyordu.
O sırada ayağına şimdiye kadar görmediği bir şey takıldı.
Eğilip eline aldı ve sağa-sola çevirdi. Ne olduğu hakkında hiç bir fikri yoktu. Biraz daha inceledikten sonra elindeki şeyin yumurta olabileceğini düşündü.
"Yoksa bu bir dinozor yumurtası mıydı?" dedi kendi kendine.
Belki de buradan bir dinozor geçmiş ve yumurtasını buraya bırakmıştı veya bir kuş dinozorun yuvasından bu yumurtayı çalmış ardından buraya düşürmüştür! diye düşündü.
Önce yumurtanın üzerine kuluçkaya oturmayı düşündü fakat “ya dinozor yumurtadan çıkıp beni yerse” diyerek vazgeçti.
Öyle ise bu yumurtanın derhal gömülmesi gerekiyordu. Bunu daha önce izlediği bir belgeselde görmüştü. Timsahlar ve kaplumbağalar da yumurtalarını gömüyorlardı.
Sonrasında düşündüğünü yaptı.
Kimsenin gitmeyeceğini tahmin ettiği yere bulduğu şeyi gömdü tabi sulamayı da unutmadı. Sonuçta yumurtanın çok ısınıp pişmesini istemezdi yoksa Maazallah son dinozoru da omlet yapabilirdi.
Sıra beklemeye gelmişti. Ama ne kadar bekleyecekti ki?
Şöyle bir tahmin yürüttü: “Timsahların yumurtadan çıkma süresi 3 ay ile 12 ay arasında değişiyor, dinozorlar timsahlardan daha büyük olduklarına göre bu süre 12aydan az olmamalı."
12 ay sonra yumurtayı gömdüğü yere geldiğinde çok şaşırdı çünkü gömdüğü yumurtadan yine yumurta çıkmıştı.
Bünyamin üzülmedi yine de, artık O'nun birden fazla dinozor yumurtası vardı hemde fındık büyüklüğünde!
DNA Nedir?
Bu soruya cevap vermeden önce verilen resme bakalım.
Size göre, elinde şekildeki gibi plan olan bir mühendis; A, B ve C ile gösterilen hangi yapıyı inşa etmeye çalışıyor olabilir?
Bu soruyu sorduğum herkes sizin de tahmin ettiğiniz gibi A şıkkında bulunan Ev cevabını verdi.
Çünkü Mühendisin elinde bir ev planı vardı ve bu plandan yola çıkarak ev inşa edilebilir.
Benzer durum canlılar için de geçerlidir. Her canlının planı DNA denilen bir molekülde saklanmıştır.
Fındık DNA'sında fındığa ait bilgiler varken, insan DNA'sında insana ait bilgiler bulunur.
Dolayısıyla fındığı toprağa ektiğimiz zaman Allah (cc), DNA'daki bilgilere uygun olarak yeni bir fındık yaratacaktır.
Bu bilgiler ışığında, sorduğumuz soruya dönecek olursak. Ev planından nasıl ki otomobil yapılamazsa aynı şekilde fındık DNA'sından da Dinozor meydana gelmeyecektir!
a. DNA nın yapısı nasıldır?
Yapısında Adenin (A), Timin (T), Guanin (G) ve Sitozin (C) olarak isimlendirilen dört adet organik baz bulunur.
Bu bazlar sıralandığında her zaman Adenin bazı ile Timin bazı; Guanin bazı ile Sitozin bazı eşleşir.
Bu bazlar fosfat ve şeker ile bir araya gelerek nükleotitleri meydana getirirler.
Nükleotitler, DNA'nın en küçük yapı birimleridir ve içerdikleri bazlara göre isimlendiriler.
Örneğin: Adenin bazının oluşturduğu nükletide “Adenin Nükleotit“, guanin içerenlere ise “Guanin Nükleotit” denir.
Nükleotitler ise yapılarındaki fosfat (P) ile birbirlerine bağlanarak sarmal yapıyı meydana getirirler.
b. DNA'nın eşlenmesi
Canlılar tek hücreden meydana geldikten sonra hücreleri zamanla çoğalmaya başlar.
Aynı zamanda canlılarda ölen yada zarar gören hücrelerin yenilenmesi için de hücreler çoğalırlar.
Bu çoğalma sırasında DNA kendi kopyasını oluşturarak her bir hücrede aynı kalıtsal bilgi olacak şekilde yeni hücreye gönderilir.
Tıpkı duvarın onarılması için nasıl benzer tuğlalara ihtiyaç duyulursa, o şekilde vücudumuzun büyümesi ve yenilenmesi için aynı kalıtsal özelliğe sahip hücrelerin varlığını ihtiyacımız vardır.
DNA Kendini Nasıl Eşler?
- DNA zincirleri bir fermuarın açılması gibi açılır
- Boşta kalan nükleotitlerden Adenin nükleotidin karşısına Timin, Guanin nükleotitin karşısına Sitozin gelecek şekilde sitoplazmadan uygun nükleotitler getirilir
- Eşlemeler tamamlanınca aynı kalıtsal bilgiye sahip iki DNA meydana gelir.
Özetle
- Canlılara ait kalıtsal özellikler DNA molekülünde saklanır.
- DNA, dört farklı baz içerir. Bunlar Adenin (A), Timin (T), Guanin (G) ve Sitozin (S) bazlarıdır.
- DNA zincirlerinde Adenin ile Timin; Guanin ile Sitozin karşılıklı bulunurlar.
- DNA’nın en küçük yapı birimi nükleotit’tir. Nükleotit, Fosfat (P), Şeker (D) ve organik bazlardan (A, T, G, C) meydana gelir
- Vücudumuzdaki hücre sayısı arttıkça DNA kendini kopyalayarak her bir hücrede aynı kalıtsal özelliklerin olmasını sağlar
- DNA zincirleri öncelikle açılır ve sitoplazmadan uygun nükleotitler getirilerek DNA’nın bir kopyası oluşturulur.