Sizce biri plastik, diğeri metal bir tabak içine bırakılmış aynı miktardaki buzlardan hangisi önce erir, neden?
Etkinlik yapalım!
Önce hangisi erir?Malzemeler;
- Plastik tabak,
- Metal tabak,
- Biraz buz,
- Isıtıcı
Aynı miktarlarda buzlardan birini plastik tabağa, diğerini metal tabağa bırakalım. Ardından bu tabakları ısıtıcı üzerine yerleştirelim ve belirli aralıklarla kontrol edelim.
Etkinlik sonucunda metal tabak içine bırakılan buz parçasının diğerine göre daha erken eridiğini gördük.
Her iki tabak aynı ortamda ve eşit sürelerde ısıtılmalarına rağmen buzlar niçin eşit sürede erimedi?
Isı ve Sıcaklık
Isı ve sıcaklık kavramları günlük hayatımızda sık sık kullandığımız kavramlar olmasına rağmen bu iki kavramı çoğu zaman yanlış kullanabiliyoruz.
Örneğin;
- Adana'nın hava ısısı Van'ın hava ısısından daha yüksektir.
- Vücut ısısı iyice yükselmiş, 39 derece olmuş!
- Odun yandığında çevresine sıcaklık verir gibi kullanımları duymuşuzdur.
Peki bu kullanımların hangisi doğru sizce?
Buna cevap vermeden önce ısı ve sıcaklık nedir bunu öğrenelim!
Isı
Isı alınan veya verilen bir enerji türüdür. Diğer bir deyişle ısı sıcak maddeden soğuk maddeye doğru akan bir enerjidir.
Örneğin şekildeki çaydanlık soğuk, ateş ise sıcaktır. Isı ateşten çaydanlığa doğru akarak çayın sıcaklığını arttırır.
Sıcaklık
Isı alan maddelerin tanecikleri daha hızlı hareket etmeye başlar ve ısı arttıkça taneciklerin hızı da artar.
Sıcaklık, bu taneciklerin hızlarının ortalamasıdır. Sıcaklık termometre ile ölçülür ve birimi derece'dir.
Başlangıçta yaptığımız deneyde metal tabak ile plastik tabaklarda bulunan buz parçaları eşit sürede erimemişti çünkü iki tabak da aynı miktarda ısı almalarına rağmen buza aktardıkları ısı miktarları eşit olmamıştı. Fazla ısı alan buz çabuk eridi.
Bu bilgilerden sonra verdğimiz ifadeleri tekrar gözden geçirelim;
- Adana'nın hava ısısı Van'ın hava ısısından daha yüksektir. (Yanlış! "hava sıcaklığı" olmalı.)
- Vücut ısısı iyice yükselmiş, 39 derece olmuş! (Yanlış! "Vücut sıcaklığı" olmalıdır.)
- Odun yandığında çevresine sıcaklık verir. (Yanlış! "ısı verir" olmalıdır.)
Özetle
- Isı ve sıcaklık farklı kavramlardır,
- Isı alınıp verilen enerji türüdür ve birimi kalori veya joule'dir,
- Sıcaklık alınıp verilmez. Isı alan taneciklerin hızı artar sıcaklık bu taneciklerin hızlarının ortalamasıdır,
- Sıcaklık birimi derece'dir.
- 1