Bir hikaye
Sıcacık bir yaz gününde Kübra, ailesiyle birlikte Van’daki bir parkta eğleniyordu. Hava o kadar sıcaktı ki serinlemek için dondurma aldı.
Dondurmasını keyifle yerken birden geçen yıl tanıştığı kedisi Panter geldi aklına. Panter, sahibi tarafından Avustralya’ya götürülmüş bir kediydi.
Kübra merakla babasına,
“Babacığım, acaba Panter de şimdi benim gibi dondurma yiyerek serinliyor mudur?” diye sordu.
Bunun üzerine babası, Panter’in sahibinden yeni bir fotoğraf istedi. Fotoğraf gelince Kübra’nın gözleri fal taşı gibi açıldı: Panter bembeyaz karların içinde canı çok sıkılıyordu!
Şaşkınlıkla babasına döndü ve,“Babacığım, burada kavurucu sıcak var, ama Panter’in olduğu yerde her yer karla kaplı! Nasıl olur bu?” dedi.
Mevsimlerin Oluşumu
Mevsimler nasıl oluşur?Dünyanın her yerinde aynı anda aynı mevsimler görülmez. Bazı yerlerde kış mevsimi yaşanırken, bazı yerlerde yaz mevsimi görülür.
Kış mevsimi yaklaştıkça kuşların göç etmesinin nedeni de budur!
(Duzlu ve ark., 2016)
Göçmen kuşların göç rotasına baktığımız zaman, kuzey yarım kürede kış yaklaşınca binlerce kilometre yol katederek güney yarım küreye doğru göç ettiklerini görürüz.
O halde güneş dünyamızın her yerine aynı miktarda ışık yolladığı halde nasıl oluyor da bazı yerler çok ısınıyor da bazı yerler az ısınmaktadır?
a. Güneş ışığının düşme açısı
Işığın düşme açısı sıcaklığı etkiler mi?Sabah saatlerinde ve akşama doğru havaların daha serin olduğunu, öğle vaktinde ise havanın iyice ısındığını biliyoruz.
Bu durum yer yüzüne düşen güneş ışığının açısı ile ilgili bir durumdur.
Güneş ışığı dik düştüğü zaman hava sıcak, eğik düştüğünde ise hava soğuk olur.
- 1
b. Işık Yeryüzüne Neden Eğik Düşer?
Işığın yeryüzüne eğik düşmesinin nedenini öğrenmek için bir etkinlik yapalım!
1- Elimize bir top alıp üç farklı noktaya işaret bırakalım.
2- Belirlediğimiz bu üç noktaya ışık düşürelim
Dikkat ederseniz top bu pozisyonda iken A ve C noktalarına ışık her zaman eğik, B noktasına ise dik düşer!
3- Bunu engellemek için şimdi topumuza bir eğim verelim.
Şayet ikinci durumda ki top gibi dünyamızın eksen eğikliği olmasaydı;
- 🌍 Mevsimler olmazdı. Her yer hep aynı hava koşullarını yaşardı.
- ☀️ Güneş ışınları hep aynı açılardan gelirdi. Yıl boyunca değişmezdi.
- 🏖️ Ekvator her zaman sıcak olurdu, çünkü Güneş ışınları oraya dik gelmeye devam ederdi.
- ❄️ Kutuplar çok soğuk olurdu; hep düşük açılı, zayıf güneş ışığı alırlardı.
- 🕛 Gece ve gündüz süreleri yıl boyunca değişmezdi. (Ekvator’da 12 saat, diğer yerlerde ise her zaman aynı ama 12 saatten farklı olurdu.)
- 🌱 Bitkiler ve hayvanlar etkilenirdi, çünkü çoğu canlı mevsimlere göre yaşar.
Özetle
- Dünyanın güneş etrafında bir tur dönmesi ile yıl meydana gelir
- Dünyanın dönüş ekseni 23.5 derecelik bir eğime sahiptir
- Eksen eğikliği nedeniyle kuzey ve güney yarım kürede birim yüzeye düşen ışık ışınları farklı olur
- Yüzeye düşen ışığın açısı dik açıya yaklaştıkça havalar ısınır, uzaklaştıkça havalar soğur.
- Birim yüzeye düşen ışık fazla olursa yaz; az olursa kış mevsimi yaşanır
- 1