Farenin sırtından nasıl kulak üretildiğini merak ettiniz mi? Sizce böyle bir şey mümkün mü?
Genetik Mühendisliği ve Biyoteknolojinin Tarihçesi
Biyoteknoloji neredeyse insanlık tarihi kadar eskilere dayanmaktadır.
Örneğin Milattan Önce insanlar mikroskobik canlıları kullanarak hamuru mayalamayı başarmışlardır ya da istenilen özellikteki canlıları elde etmek için melezleme yöntemine sıklıkla başvurmuşlardır fakat bunların tamamı doğal yolla yapılıyordu ama 18 ve 19. yy gelindiğinde biyoteknoloji yeni bir boyut kazanmaya başladı.
Genetik Mühendisliği
Canlıların genleri üzerinde çalışma yaparak hastalıklardan arındırılmış DNA’lar elde etmek, canlıya yeni özellikler kazandırmak veya var olan özelliklerini daha da geliştirmek amacıyla çalışma yapan bilim dalına genetik mühendisliği adı verilir.
Bu alanda çalışma yapan bilim insanına da genetik mühendisi denir.
Genetik Mühendisi
- Canlıların genleri üzerinde çalışma yapar
- Kalıtsal hastalıkların tedavisi için yöntemler geliştirir ve araştırmalar yapar
- Canlıların genlerini değiştirerek onlara yeni özellikler kazandırmak için yöntemler belirler
Biyoteknoloji
Genetik mühendisliğinin buldukları yöntemleri ve araştırmalarını kullanarak canlılardan ürün elde etmeyi amaçlayan bilim dalıdır.
Örneğin Genetik Mühendisliği bakterilerin genlerin nasıl değiştirilebileceğinin yöntemini bulur ve geliştirir, Biyoteknoloji ise bu yöntemi kullanarak bakterilerden insülin elde eder ve satarlar.
Biyoteknoloji; Biyo (Canlı) ve Teknoloji kelimelerinin birleştirilmesinden oluşmuştur.
Genetik Mühendisliği Uygulamaları
Gen Aktarımı : Bir canlıdan alınan genin başka bir canlıya aktarılmasıdır. Böylece canlıya yeni özelliklerin kazandırılması hedeflenmektedir.
Biyoteknoloji gen aktarımını kullanarak soğuğa dayanıklı domateslerin üretilmesi, zararlılara daha dayanıklı bitki türlerinin meydana getirilmesi gibi çalışmalar yapmaktadır.
Klonlama: Ana canlıdan alınan DNA’nın başka canlının yumurtasına eklenmesi sonucunda ana canlının bir kopyası meydana getirilir.
Klonlamada işlem basamakları aşağıdaki gibidir;
- Dişi koyundan alınan yumurtanın çekirdeği çıkarılır
- Kopyalanacak koyunun hücresindeki kalıtım materyali alınır ve yumurtaya enjekte edilir
- Yeni yumurta taşıyıcı koyunun rahmine yerleştirilir böylece kopya koyun meydana gelir.
Gen Tedavisi: Kalıtsal hastalıkların tedavisi için DNA’da bulunan hastalıklı gen sağlıklı olanı ile değiştirilir böylece doğumdan önce kalıtsal hastalıklar tedavi edilir.
Özetle
- Canlıların ıslah edilerek daha verimli döllerin oluşturulması gibi çalışmalar insanlık tarihi kadar eski zamanlara dayanmaktadır
- Zamanımızda bu yöntem doğrudan canlıların genlerine müdahale edilerek yapılmaktadır
- Gen Mühendisliği, canlıların genlerinde değişiklik yapılarak onlara yeni özelliklerin kazandırılması, genetik hastalıkların tedavi edilmesi, gen aktarımı, klonlama gibi çalışmaların nasıl yapılabileceğini araştırır.
- Biyoteknoloji, Gen Mühendisleri tarafından bulunan yöntemleri kullanarak soğuğa karşı dayanıklı sebze veya meyveler, insülin hormonu üreten bakteriler, yapay organ gibi ürünler meydana getirerek bunları insanların hizmetine sunar
- Biyoteknoloji sonucunda üretilen GDO’lu ürünler olası sağlık sorunları nedeniyle gelişmiş ülkelerde satışa yasaklanmıştır
- Klonlama, bir canlının genetik kodları kullanılarak genetik olarak birbirinin kopyası canlılar meydana getirmeyi amaçlar
- Gen aktarımı, bir canlıda bir geni başka canlıya aktarma uğraşıdır.
- Türkiye, Biyoteknoloji çalışmalarında önemli başarılar elde etmiştir. Bu alanda klonlama deneyi yapılmış ve ilk klon koyun “Oyalı” dünyaya gelmiştir.